Sáp Nhập Tỉnh Thành: Nhật Bản Đã Tinh Gọn Hành Chính Như Thế Nào So Với Việt Nam?

1. Giới Thiệu

Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang tìm cách tinh gọn bộ máy hành chính, chủ đề "sáp nhập tỉnh thành" trở nên nóng hơn bao giờ hết. Việt Nam hiện có 63 tỉnh thành, trong khi Nhật Bản - với diện tích lớn hơn và dân số đông hơn - chỉ có 47 tỉnh. Điều gì giúp Nhật Bản duy trì một hệ thống hành chính tinh gọn như vậy? Và liệu Việt Nam có thể học hỏi điều gì từ mô hình này?

2. Hệ Thống Sáp Nhập Tỉnh Của Nhật Bản

Cơ Cấu 47 Đơn Vị Hành Chính

Nhật Bản hiện có 47 tỉnh thành (都道府県 - Todōfuken), bao gồm:

1 Đô (都 - To): Tokyo (東京都 - Tōkyō-to)
1 Đạo (道 - Dō): Hokkaido (北海道 - Hokkaidō)
2 Phủ (府 - Fu): Osaka (大阪府) và Kyoto (京都府)
43 Tỉnh (県 - Ken): Ví dụ: Kanagawa, Aichi, Fukuoka, Okinawa...

Tại Sao Nhật Bản Sáp Nhập Tỉnh Và Giữ Ổn Định 47 Tỉnh Từ 1888?

Hệ thống hành chính Nhật Bản đã được định hình từ thời kỳ Minh Trị (Meiji), khi chính phủ thực hiện cải cách lớn nhất trong lịch sử:

Trước 1871, Nhật có hơn 300 phiên (han) - tức là các vùng lãnh địa của các lãnh chúa (Daimyō).
Sau cải cách năm 1871, chính phủ Minh Trị xóa bỏ hệ thống phiên và thay thế bằng 72 tỉnh.
Đến 1888, chính quyền tiếp tục sáp nhập các tỉnh để giảm số lượng xuống 47 tỉnh như ngày nay.
Từ đó đến nay, Nhật Bản không có thêm đợt sáp nhập nào lớn.

👉 Nhật Bản tập trung vào tối ưu quản lý hơn là chia tách đơn vị hành chính mới.

Đến 1888, chính quyền tiếp tục sáp nhập các tỉnh để giảm số lượng xuống 47 tỉnh như ngày nay. Hình: Rakuten Travel — **Đến 1888**, chính quyền tiếp tục sáp nhập các tỉnh để giảm số lượng xuống **47 tỉnh như ngày nay**. Hình: Rakuten Travel

3. Sáp Nhập Tỉnh Ở Việt Nam: 63 Tỉnh Thành Và Xu Hướng Tinh Gọn

Việt Nam Có Nhiều Đơn Vị Hành Chính Hơn Nhật Bản Dù Nhỏ Hơn

Việt Nam: 63 tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương.
Nhật Bản: 47 tỉnh, nhưng diện tích lớn hơn Việt Nam khoảng 46.000 km².
Dân số Nhật Bản (~124 triệu người) cũng đông hơn Việt Nam (~100 triệu người).

Lịch Sử Sáp Nhập Tỉnh Và Chia Tách Ở Việt Nam

Việt Nam từng có nhiều đợt chia tách và sáp nhập tỉnh:

Năm 1976: Việt Nam có 38 tỉnh.
Năm 1991: Một loạt tỉnh bị chia tách, nâng tổng số lên 53 tỉnh.
Năm 2004: Tiếp tục chia tách, nâng lên 64 tỉnh.
Năm 2008: Hà Tây sáp nhập vào Hà Nội, giảm xuống còn 63 tỉnh/thành.
Năm 2021: TP. Thủ Đức được thành lập từ 3 quận của TP.HCM nhưng không làm tăng số lượng tỉnh thành.

Việt Nam Có Nên Tiếp Tục Sáp Nhập Tỉnh Để Tinh Gọn?

Nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam cần giảm số lượng tỉnh để giảm chi phí hành chính.
Một số tỉnh có dân số và diện tích nhỏ có thể sáp nhập để tăng hiệu quả quản lý.
Tuy nhiên, sáp nhập có thể gặp phản đối do khác biệt về văn hóa, kinh tế giữa các vùng.

4. So Sánh Tokyo Và TP.HCM Trong Bối Cảnh Sáp Nhập Hành Chính

Tiêu chí	Tokyo	TP.HCM
Diện tích	2,194 km²	2,095 km²
Dân số	~14 triệu (Tokyo Metropolis), 37 triệu (vùng đô thị Tokyo) - TP. đông dân nhất thế giới.	~9,3 triệu (chưa tính dân vãng lai)
Cơ cấu hành chính	23 khu đặc biệt, hoạt động như các thành phố độc lập	Quận/huyện trực thuộc, TP. Thủ Đức là "thành phố trong thành phố"
Tỷ lệ giữ lại ngân sách	~30% ngân sách được giữ lại để quản lý địa phương	~18% ngân sách được giữ lại, phần lớn chuyển về trung ương
Quản lý hành chính	Chính quyền Tokyo đóng vai trò trung ương điều phối 23 khu	TP.HCM tập trung quyền lực vào chính quyền trung tâm
Phân quyền địa phương	Các khu có ngân sách và thị trưởng riêng	TP. Thủ Đức có cơ chế riêng nhưng vẫn chịu sự kiểm soát của TP.HCM

👉 Tokyo có hiệu quả tài chính cao hơn với mô hình phân quyền mạnh, tỷ lệ ngân sách giữ lại lên tới 30% giúp thành phố có nhiều nguồn lực để phát triển hạ tầng và dịch vụ công. Trong khi đó, TP.HCM chỉ được giữ lại 18% ngân sách, phần lớn phải nộp về trung ương, làm hạn chế khả năng đầu tư và phát triển đô thị.

5. Bài Học Từ Nhật Bản Về Sáp Nhập Tỉnh Và Quản Lý Hành Chính

Nhật Bản đã thành công trong việc tinh gọn bộ máy hành chính từ sớm và duy trì ổn định suốt hơn 130 năm. Trong khi đó, Việt Nam liên tục thay đổi số lượng tỉnh thành, dẫn đến hệ thống quản lý hành chính ngày càng cồng kềnh.

Bài học từ Nhật Bản:

✅ Hạn chế chia tách không cần thiết.

✅ Tăng cường phân quyền cho địa phương để các tỉnh có thể tự quản lý tốt hơn.

✅ Tối ưu hiệu quả hành chính thay vì tạo thêm đơn vị mới.

Việt Nam có thể xem xét sáp nhập một số tỉnh nhỏ để giảm gánh nặng ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý, nhưng cũng cần tính đến các yếu tố văn hóa, kinh tế và xã hội để đảm bảo sự đồng thuận của người dân.

👉 Bạn nghĩ sao về vấn đề sáp nhập tỉnh thành? Nhật Bản hay Việt Nam có hệ thống hành chính hợp lý hơn? Hãy để lại ý kiến của bạn bên dưới! 🚀